Dana 25.09.2019 u emisiji "Između redova" na Tv Belle Amie gostovao je Prof dr Jovica Jovanović, pomoćnik direktora Zavoda za zdravstvenu zaštitu radnika „Niš“u Nišu. Tema emisije je bila bazne stanice i nejonizujuće elektromagnetno zračenja.

Na početku emisije prof dr Jovica Jovanović je istakao da se početkom 21. veka sve više učvršćuje mišljenje da elektromagnetna ili nejonizujuća zračenja proizvedena na različite načine, od energetskih vodova do mobilnih telefona i baznih stanica, zavisno od intenziteta, vrste, snage, udaljenosti i vremena izloženosti, izazivaju različita oboljenja, uključujući maligne bolesti. Nažalost, zbog nedovoljnih saznanja, još uvek nema jedinstvenog stava. Bolji uvid u realnu situaciju koju imaju dobri poznavaoci ove oblasti ukazuju da ne treba ignorisati njegove potencijalne opasnosti po zdravlje. Veliki je broj baznih stanica koje se postavljaju širom Srbije radi prostiranja signala mobilnih komunikacija. Pošto su zračenju baznih stanica izloženi stanari susednih zgrada potrebno je za njihovo postavljanje u naseljenom mestu tražiti i saglasnost tih stanara. Biološki efekti koje izazivaju ova zračenja su različiti i zavise od mnogih faktora: karakteristika izvora zračenja (dimenzija, frekvence zračenja, intenziteta, načina emitovanja zračenja) ekspozicije (rastojanja od izvora, prostorne distribucije zračenja, vremenske raspoređenosti i trajanja), bioloških karakteristika i funkcionalnog značaja zahvaćenog tkiva, dimenzija tkiva, njegovih fizioloških karakteristika, sastava.

Posebna pažnja je posvećena električnim i magnetnim poljima mrežne frekvencije (50-60Hz), poljima koja potiču od sredstava masovnih komunikacija (RTV predajnici 100-500MHz) i mobilnih komunikacija (800-900MHz i 1800-2200MHz). Ljudi su eksponirani ovim poljima u kući, u školi i transportnim sredstvima na električni pogon (voz, tramvaj). Merenja električnih i magnetnih polja u domovima su pokazala da su stanovnici izloženi visokim dozama ovog zračenja i da su najčešći izvori: električna grejna tela, mikrotalasne peći, radio i TV uređaji, frižideri, monitori, kompjuteri, električni šporet, električna pegla i dr. Profesionalno su ovim poljima izloženi radnici na održavanju, opravci i kontroli dalekovoda, radnici koji rade u podstanicama pored transformatora, kondenzatora, oni koji kontrolišu i prate merne instrumente, oni koji uključuju i isključuju, nadgledaju, održavaju linije i vodove. Takođe su EM poljima eksponovani radnici pored indukcionih peći za topljenje metala, velikih elektromotora, radnici u hidro i termo elektranama, elektrovarioci, radiomehaničari, elektro i elektronski inžinjeri, vozači i kondukteri u tramvajima, kao i radnici koji rade sa elektronskom vojnom opremom. Opasnosti koje nosi izlaganje EM polju nisu vidljive u kratkom periodu jer su efekti na ljudsko zdravlje mali i kumulativni. Mikrotalasno zračenje apsorbovano od strane tkiva pretvara se u toplotu i izaziva zagrevanje tela. Povišena temperature tkiva i organa dovodi do oštećenja njegove funkcije. Ovo se prvenstveno odnosi na ona tkiva i organe koji imaju ograničenu mogućnost odvođenja viška toplote. To su prvenstveno mozak, oči i testisi. Netermalni efekti mikrotalasnog zračenja dovode do ozbiljnih promena DNK molekulima i proteinima u mozgu. Ovi efekti dovode do razvoja brojnih poremećaja na ćelijskom nivou kao što su povećani izlazak jona kalijuma u kulturi ćelija neuroblastoma. Kumulirana oštećenja DNK tokom dužeg vremenskog perioda mogu dovesti do ekspresije jednih, odnosno supresije drugih gena što može indukovati nekontrolisano ćelijsko umnožavanje i pojavu kancera. Posledice genotoksicnog delovanja najbolje su vidljive u porastu incidence oboljevanja od malignih bolesti bele loze. Učestalo izlaganje EM polju slabi aktivnosti limfocita, imunog sistema organizma, a time umanjuje mogućnost odbrane od bakterijskih i virusnih infekcija. Rezultati kliničkih ispitivanja pokazuju uticaj EM polja na pojavu malignih bolesti izloženih osoba. Nađena je povećana smrtnost od svih oblika leukemije i akutne leukemije kod odraslih hronično izloženih EM polja preko 0,3µT. Utvrđena je veća pojava karcinoma (preovladavaju tumori pluća, faringsa, digestivnog trakta, respiratornih sinusa, tumori tireoidne zlezde, nervnog sistema, limfomi i melanoma očiju i kože) kod radnika čije je zanimanje vezano za rad sa električnom strujom.Prof dr Jovica Jovanović je dalje istakao, da prema podacima iz literature, nalaz supresije produkcije melatonina u epifizi pod uticajem EM polja pobudjuje interesovanje naučne javnosti jer je poznato da ova supstanca ima indirektan onkostatički efekat pošto ima inhibirajuće dejstvo na izazivanje oštećenja DNK od strane slobodnih radikala. Smanjeni nivo melatonina pod dejstvom EM polja bi stvorio mogućnosti da su DNK osetljivije na dejstvo slobodnih radikala, što bi dovelo do veće mogućnosti započinjanja procesa kancerogeneze. Opisuju se još dva moguća mehanizma kancerogenog dejstva kao što su uticaj EM polja na sintezu feritina kao značajnog faktora u kancerogenezi i na pojavu posebnih magnetskih kristala u ljudskim ćelijama, naročito u ćelijama mozga. Utvrđena je, prema naučnim istraživanjima, korelacija između jačine EM polja i mesta samoubistva, značajno povećanje broja samoubistva u području jakih EM polja, kao i značajno češća pojava depresivnog sindroma u populaciji eksponovanoj ovom zračenju.
Aktuelnost ove teme je izazvalo veliko interesovanje i pitanja gledalaca. Prof dr Jovica Jovanović je odgovarajući na pitanja gledalaca, posebno istakao da se štetni efekti dejstva električnih i magnetnih polja mogu sprečiti preduzimanjem različitih mera od kojih su najvažnije udaljavanje od izvora zračenja, skraćenje vremena izlaganja, preventivni zdravstveni pregledi u službi medicine rada i adekvatna ishrana. Zaključak emisije je da nivoi izlaganja opšte populacije elektromagnetnom zračenju za sada ne izgledaju značajno visoki, ali pojedine grupe stanovnika i radnika mogu biti izložene u blizini izvora nešto većim nivoima zračenja. Još uvek ne postoje jedinstveni standardi o maksimalno dozvoljenim dozama ekspozicije ovog zračenja. U svakom slučaju, trebalo bi izbegavati nepotrebno izlaganje ovom zračenju. Treba raditi na razradi odgovarajćih standarda koji se odnose na ovu oblast i zakonske regulative, u smislu upozoravanja i ograničavanja ulaska i boravka stanovništva u zonama sa većim intenzitetima zračenja i vršiti procenu moguće izloženosti pri postavljanju novih izvora zračenja kao i pri izgradnji stanova.